Những điều cần biết về thuốc giảm đau kháng viêm

Tại Việt Nam, thuốc giảm đau kháng viêm là loại thuốc được dùng tương đối rộng rãi và phổ biến kể cả không được bác sỹ kê đơn. Chính việc quá dễ dàng để mua được thuốc này đã làm tăng nguy cơ bị tác dụng phụ bởi vì không phải thuốc giảm đau kháng viêm đều thích hợp cho mọi đối tượng bệnh nhân

1. Chỉ định và chống chỉ định thuốc giảm đau kháng viêm?

Thuốc giảm đau kháng viêm được dùng trong các trường hợp như: Nhóm bệnh  về viêm khớp (viêm khớp dạng thấp, viêm khớp phản ứng…), nhóm  bệnh liên quan đến hệ thống (lupus ban đỏ, xơ cứng bì toàn thể…), nhóm bệnh về thoái hóa khớp, đau cổ vai gáy, đau thần kinh ngoại biên và các bệnh lý về như viêm khớp vai, viêm lồi cầu…

Thuốc giảm đau kháng viêm tuyệt đối không được dùng trong các trường hợp như: người có bệnh về rối loạn đông máu, tiền sử dị ứng với các thành phần của thuốc, viêm loét dạ dày, suy gan, suy thận, phụ nữ mang thai, phụ nữ đang cho con bú…

2. Những loại thuốc giảm đau kháng viêm thường bị lạm dụng

Thuốc giảm đau kháng viêm thường bị bệnh bệnh nhân lạm dụng nhưng khi khám lâm sàng, các bác sỹ lại vô tình không hỏi đến khi khai thác tiền sử vì thế bị bỏ qua. Thông thường các bác sỹ sẽ hỏi về tiền sử dung thuốc mạn tính nhiều hơn là hỏi về dùng thuốc giảm đau kháng viêm. Các thuốc giảm đau kháng viêm như: naproxen, ibuprofen, acetaminophen, ibuprofen/diphenhydramine, acetaminophen/hydrocodone…là các loại thuốc thường được bệnh nhân mua về sử dụng mà không cần có chỉ định của bác sĩ.

Chính sự quá dễ dàng mua được ở các hiệu thuốc khiến cho các bệnh nhân nghĩ rằng nó không thực sự quan trọng và cần thiết để khai  báo với bác sỹ khi đi khám chữa bệnh. Đáng tiếc là bệnh nhân không hề biết rằng khi sử dụng nhiều loại thuốc sẽ sảy ra việc tương tác/phản ứng không cần thiết từ mức độ nhẹ đến nặng như suy tim, suy thận mạn, đột quỵ, thậm trí có thể tử vong.

3. Lạm dụng thuốc giảm đau chống viêm tiềm ẩn nhiều nguy hại

Một cuộc khảo sát gần đây cho thấy, không chỉ Việt Nam xảy ra việc lạm dụng thuốc giảm đau kháng viêm, mà chính tại nước Mỹ, quốc gia phát triển hàng đầu Thế giới, cũng chiếm đến 94% số người được khảo sát trả lời rằng đã từng sử dụng thuốc giảm đau kháng viêm không có đơn của bác sỹ. Thực tế thì đa số  những người lạm dụng thuốc giảm đau kháng viêm không có đơn của bác sỹ là do họ không biết việc phản ứng giữa thuốc này và thuốc kia gây nên những hậu quả khôn lường.

Ví dụ, khi dùng liên tục NSAID sẽ làm gia tăng nguy cơ bệnh tim mạch của người bệnh, đặc biệt những bệnh nhân có tiền sử bệnh tim mạch. Người ta thấy rằng khi dùng NSAID thường xuyên trên 3 tháng có thể dẫn đến tỷ lệ loét dạ dày (tăng từ 15-35%). Một ví dụ khác đối với acetaminophen cho người bệnh. Acetaminophen có tác dụng phụ trên gan, nó khiến bệnh nhân bị suy gan cấp (xảy ra ở hầu hết các bệnh nhân). Trầm trọng hơn nữa là, khi sử dụng acetaminophen thường xuyên liên tục có thể gây độc.

Một số nghiên cứu gần đây cho thấy: việc sử dùng thuốc  giảm đau kháng viêm trong thời gian dài có nguy cơ loét dạ  dày đến 25%, nếu tiếp tục sử dụng thì nguy cơ thủng dạ dày, chảy máu dạ dày. Một nghiên cứu khác ở Mỹ cho thấy có khoảng gần 1000 người tử vong do liên quan đến đường tiêu hóa, và phần lớn những người này liên quan đến việc lạm dụng thuốc giảm đau kháng viêm trong điều trị bệnh loét dạ dày.

Dùng thuốc giảm đau kháng viêm thời gian dài có nguy cơ gây độc, giảm tế bào, suy tủy dẫn đến rối loạn đông máu. Thuốc giảm đau kháng viêm có thể gây viêm thận kỹ cấp và dẫn đến suy thận. Thuốc có thể làm tăng biến cố về tim mạch, bệnh mạch vành, huyết áp cao.

Thuốc giảm đau kháng viêm dùng sai liều lượng nguy cơ sảy ra các triệu chứng như sau: ù tai, điếc, say thuốc, rối loạn máu, mất chức năng gan, gây dị ứng, hen, bệnh lý  dạ dày và tá tràng ,khiến tình trạng nhiễm trùng càng thêm trầm trọng trên hệ tim mạch có thể gây nhồi máu cơ tim nếu sử dụng liều cao.Người bệnh cần lưu ý không kết hợp các thuốc kháng viêm không steroid với nhau vì chúng không làm tăng hiệu quả chữa bệnh mà chỉ làm tăng tác dụng phụ của thuốc.

Vì vậy có thể nói rằng việc lạm dụng thuốc giảm đau chống viêm là rất nguy hại. Do đó việc tuân thủ các phác đồ điều trị của bác sỹ là rất quan trọng và cần thiết.

4. Chống chỉ định của loại thuốc giảm đau chống viêm?

Mặc dù một số thuốc giảm đau kháng viêm được bán phổ biến trên thị trường, tuy nhiên bệnh nhân cần phải có tư vấn của bác sĩ để sử dụng nó một cách an toàn. Một lưu ý khác là, khi đi khám chữa bệnh thì bệnh nhân cần phải báo cáo tỉ mỉ và chi tiết về quá trình sử dụng các loại thuốc, bao gồm cả thuốc giảm đau kháng viêm.

Trong một số trường hợp, người bệnh cần phải hạn chế sử dụng các thuốc giảm đau kháng việm. Ví dụ như: NSAID chống chỉ định với bệnh nhân trên 60 tuổi vì làm tăng nguy cơ xuất huyết đường tiêu hóa khi sử dụng. Ngoài ra, thuốc này cũng chống chỉ định với bệnh nhân mắc các bệnh về dạ dày, thận, gan, tim mạch, hen xuyễn vì NSAID sẽ làm trầm trọng thêm các bệnh này, thậm trí có thể xảy ra tổn thương, sơ và thậm trí  dẫn đến suy. Không chỉ NSAID mà acetaminophen dùng liên tục với liều lượng cao cũng gây ra tình trạng trên. NSAID cũng gây tác dụng phụ khi kết hợp với các thuốc như: thuốc chống đông máu/ thuốc huyết khối, corticosteroid, thuốc huyết áp, hoặc aspirin.

Việc đọc kỹ nhãn thuốc và hướng dẫn sử dụng đối với từng loại thuốc có ý nghĩa rất quan trọng, đăc biệt trong các trường hợp người bệnh tự ý mua thuốc tại các hiệu thuốc mà không có đơn thuốc của bác sỹ.

Nói chung thuốc giảm đau kháng viêm có vai trò rất quan trọng trong điều trị. Tuy nhiên với việc quá dễ dàng khi mua ở các hiệu thuốc làm cho người bệnh trở nên lạm dụng. Trong khi đó sự kết hợp giữa một số loại thuốc có thể gây nên những tác dụng phụ rất nghiêm trọng. Nguyên nhân xâu xa là do người dân còn thiếu hiểu biết về lĩnh vực  này. Vì vậy cần phải tăng cường hiểu biết của người dân về việc dùng thuốc; trong đó biện pháp truyền thông có thể coi là biện pháp hiệu quả nhất.

5. Những lưu ý khi sử dụng thuốc giảm đau kháng viêm

Báo cho bác sỹ khi có bất kỳ triệu chứng bất thường trong quá trình sử dụng thuốc.

Tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn sử dụng.

Không phối hợp với rượu, thuốc kháng histamine, barbiturate, hoặc benzodiazepine bởi vì những chất này làm chậm nhịp thở và tác dụng kết hợp của chúng có thể dẫn đến suy hô hấp đe doạ tính mạng.