Thoái hóa thoát vị đĩa đệm: Tổng quan bệnh lý và cách điều trị

Các bệnh về xương khớp đang ngày một phổ biến, gây nên nhiều hậu quả và biến chứng nguy hiểm. Trong đó, thoái hóa thoát vị đĩa đệm đang ở mức báo động. Số lượng bệnh nhân không chỉ gặp ở người lớn tuổi mà đang có xu hướng trẻ hóa, với tình trạng khó điều trị dứt điểm, có thể gây liệt hoặc teo cơ toàn phần. Do đó, không nên chủ quan trước dấu hiệu đau nhức xương khớp bất thường của cơ thể.

1. Tổng quan về bệnh

Đĩa đệm nằm giữa các đốt sống, có cấu trúc gồm hai phần: lớp vỏ và nhân nhầy. Vai trò của chúng là giảm áp lực lên cột sống và giúp các hoạt động diễn ra linh hoạt hơn. Theo thời gian, sự lão hóa hoặc do các tác động bên ngoài, đĩa đệm bắt đầu suy yếu và hình thành nhiều bệnh về xương khớp. Trong đó, thoái hóa thoát vị đĩa đệm là quá trình tổn thương của các đĩa đệm, làm cho nhân nhầy thoát ra khỏi vị trí ban đầu, gây giãn vòng xơ và chèn ép các mạch máu, tủy sống.

Bệnh có thể xảy ra tại mọi vị trí trên cột sống, phổ biến tại các điểm l4 và l5. Biểu hiện cơ bản của thoái hóa thoát vị đĩa đệm là những cơn đau dữ dội, lan tỏa nhanh từ lưng đến các chi, đặc biệt là chân.

2. Nguyên nhân gây bệnh

Hiện nay, có rất nhiều nguyên nhân hình thành tổn thương và gây nên tình trạng thoái hóa thoát vị đĩa đệm. Tuy nhiên, có thể phổ biến thành những nhóm nguyên nhân cơ bản sau:

Do chế độ ăn uống

Sự phát triển của xã hội đã kéo theo nhiều thói quen xấu cho sức khỏe con người, đặc biệt là quá trình ăn uống, bổ sung chất dinh dưỡng. Sự thiếu hụt canxi, kali, vitamin hay các dưỡng chất có lợi khác,… đã khiến cho cấu trúc xương bắt đầu suy yếu nhanh chóng, dễ bị tổn thương bởi các tác động bên ngoài.

Quá trình làm việc, sinh hoạt

Tính chất công việc ngồi nhiều, ít vận động hoặc khuân vác các vật nặng liên tục khiến áp lực lên cột sống lớn. Từ đó, các vòng xơ co giãn liên tục, lâu dần sẽ làm mất đi khả năng đàn hồi, khiến cho các đĩa đệm thoát ra khỏi vị trí vốn có.

Do tuổi tác

Theo thời gian, bên cạnh sự lão hóa của cơ thể, các khớp xương bắt đầu suy yếu và mất khả năng phục hồi. Hệ thống vòng xơ tự động giãn ra, tạo điều kiện thuận lợi cho đĩa đệm thoát ra ngoài. Lâu dần, các đĩa đệm có xu hướng vỡ thành từng mảnh, khiến cho nhân nhầy thoát ra ngoài, hình thành nên những cơn đau đớn dữ dội, liên tục.

Các chấn thương 

Trong quá trình sinh hoạt và làm việc, do những nguyên nhân khác nhau có thể hình thành nên các tổn thương không mong muốn. Từ đó gây áp lực lên hệ xương khớp nói chung và cột sống lưng nói riêng, khiến cho các đĩa đệm có nguy cơ bị rách hoặc vỡ ra, phá vỡ cấu trúc ổn định vốn có.

Nhóm các nguyên nhân khác

• Cơ thể có trọng lượng quá tải, gây áp lực lên các khớp.
• Do di truyền hoặc bẩm sinh.
• Thường xuyên sử dụng chất kích thích như: bia, rượu, thuốc lá,…
• Sử dụng đồ uống có gas liên tục trong thời gian dài.
• Biến chứng từ các bệnh xương khớp khác.

3. Bệnh bao gồm các triệu chứng nào

• Các cơn đau nhức dữ dội, âm ỉ, tăng dần về cường độ và tần suất theo thời gian từ vùng cổ, thắt lưng đến các chi.
• Nhân nhầy của đĩa đệm sau khi thoát ra ngoài sẽ gây chèn ép các dây thần kinh và tủy sống. Từ đó, hình thành nên cảm giác châm chích, khó chịu rối loạn cảm giác.
• Bệnh không sớm được phát hiện và điều trị, lâu dần sẽ gây teo cơ, bại liệt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và công việc.
• Có cảm giác mất lực, cầm nắm vật gặp nhiều khó khăn.
• Người bệnh có thể mất kiểm soát trong vấn đề đại tiện.

4. Thoái hóa thoát vị đĩa đệm có thể phòng tránh không

Để làm chậm quá trình lão hóa và các tác nhân gây bệnh khác, cần thực hiện một số biện pháp phòng tránh như:

• Thực hiện chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh, đảm bảo dinh dưỡng cho xương khớp.
• Kiểm soát tốt tình trạng cân nặng của cơ thể.
• Hạn chế các chất kích thích, đồ uống có gas và cồn.
• Có chế độ nghỉ ngơi hợp lý.
• Tập luyện các bài tập thể thao hàng ngày để nâng cao sức khỏe và tính linh hoạt của xương khớp.
• Ngồi đúng tư thế khi học tập, làm việc, tránh gây vẹo xương sống hay gia tăng áp lực.
• Không nên khuân vác các vật nặng.

5. Phương pháp chẩn đoán bệnh 

Bên cạnh việc thăm hỏi các biểu hiện bên ngoài, các bài test về độ cương cứng, linh hoạt của xương khớp, có thể chẩn đoán tình trạng bệnh thông qua các biện pháp sau:

• Chụp X – quang, MRI, CT.
• Đo điện cơ dây thần kinh.
• Xét nghiệm các dịch quanh vị trí tổn thương.

6. Điều trị dứt điểm bệnh

Theo thống kê mới nhất, các bệnh nhân tuân thủ và áp dụng đầy đủ, đúng liệu trình điều trị có thể dứt điểm 90% bệnh. Hiện nay, có rất nhiều phương pháp điều trị bệnh, cụ thể như:

Sử dụng thuốc

Phương pháp này thường sử dụng thuốc Tây, thuốc Nam, các vị thảo dược Đông y hay dạng viên uống đặc trị. Mỗi dạng thuốc đều có những ưu nhược điểm khác nhau, tuy nhiên đều cùng công dụng giảm đau, hỗ trợ điều trị ổn định cấu trúc đĩa đệm. Nhóm thuốc Tây y tuy có công dụng giảm nhanh các cơn đau nhưng tác dụng phụ cao nếu lạm dụng trong thời gian dài. Do đó, cần tuân thủ quy định của bác sĩ.

Phẫu thuật

Đây là quá trình tác động trực tiếp lên vị trí thoái hóa thoát vị đĩa đệm nhằm xem xét, kết luận tình trạng tổn thương. Từ đó sử dụng lực, các loại thuốc chuyên dụng hoặc loại bỏ những đĩa đệm không còn khả năng phục hồi. Biện pháp này thường áp dụng khi việc sử dụng thuốc không đem lại kết quả cao hoặc bệnh nhân xuất hiện tình trạng teo cơ, biến dạng xương khớp, tổn thương, chèn ép dây thần kinh, tủy sống nghiêm trọng.

Thoái hóa thoát vị đĩa đệm sẽ không còn đáng lo ngại nên chúng ta có chế độ sinh hoạt, làm việc khoa học. Thăm khám định kỳ hai lần mỗi năm là biện pháp phòng tránh và sớm phát hiện bệnh hiệu quả. Các dấu hiệu của thoát vị đĩa đệm có thể tương tự với triệu chứng đau nhức thông thường. Tuy nhiên, không nên chủ quan để tránh những hậu quả đáng tiếc.