Gai cột sống là gì, dấu hiệu, nguyên nhân và cách điều trị

Gai cột sống là gì?

Gai cột sống là một căn bệnh thoái hóa cột sống trong đó xuất hiện các phần xương mọc ra hay còn gọi là gai xương trên thân đốt sống, đĩa sụn và các dây chằng quanh khớp do sự lắng đọng canxi trên các dây chằng và thân đốt sống.

Các gai xương này xuất hiện trên bề mặt của khớp bị tổn thương, dần phát triển và gây ra cơn đau cho người bệnh, đặc biệt là khi vận động hoặc tác động bên ngoài đến cột sống. Bất cứ phần nào của cột sống cũng có thể bị gai cột sống nhưng cổ và thắt lưng dễ bị nhất.

Bệnh khiến bệnh nhân rất khó chịu, bị đau vùng thắt lưng, vai, cổ vì các gai xương tiếp xúc với dây thần kinh, xương đốt sống khi cử động, đôi khi đau có thể lan xuống cánh tay, tê chân tay và giới hạn vận động.

Dấu hiệu gai cột sống

Tuổi càng cao thì nguy cơ mắc bệnh gai cột sống càng cao, đặc biệt là ngoài 40 tuổi, tỷ lệ mắc bệnh ở nam thường cao hơn nữ. Có một số trường hợp gai cột sống không gây ra biểu hiện gì rõ ràng nhưng khi gai cọ xát với xương, dây chằng hoặc dây thần kinh thì mới tạo ra các triệu chứng như :

• Đau ở cổ, thắt lưng, nhất là khi đứng hoặc đi.
• Gai cột sốngthắt lưng gây đau tập trung ở giữa thắt lưng, đau lan tỏa xuống vùng hông và đau dọc xuống cả hai chân.
• Gai cột sống cổ sẽ bị đau vùng cổ, lan lên đỉnh đầu gây đau buốt nửa đầu, chóng mặt, buồn nôn, lan xuống vai và cánh tay gây tê tay.
• Có cảm giác bất thường hoặc mất cảm giác ở phần cột sống có liên quan.
• Đau tăng lên khi vận động và giảm khi nghỉ ngơi.
• Cơ bắp yếu đi, nhất là ở tay chân do dây thần kinh bị chèn ép.
• Mất cân bằng cơ thể.
• Nếu ống tủy bị thu hẹp quá thì bệnh nhân bị mất kiểm soát đường đại tiểu tiện.

Nguyên nhân gây gai cột sống

Người già, người lao động vất vả, dân văn phòng và phụ nữ tuổi mãn kinh là những đối tượng có nguy cơ bị gai cột sống cao.

Nguyên nhân gây gai cột sống là do phần đĩa tròn từ sụn nằm giữa hai đốt sống có vấn đề. Do tuổi cao, tác động đi đứng, khiêng vác nặng và cúi lên, cúi xuống nên dễ bị thoái hóa theo tuổi tác. Khi đó, phần sụn bị mất nước, nứt vỡ và xẹp dần đi khiến các đốt sống liền kề tiếp xúc trực tiếp với nhau, dần bị bào mòn dần do ma sát. Từ đó các gai xương hình thành, gây đau và cản trở sự cử động của khớp.

Các đốt xương sống tiếp giáp với nhau qua khớp xương nhỏ ở hai bên phía sau đốt sống, nếu khớp xương bị thoái hóa, sụn bọc mất đi, tróc ra làm lộ xương dưới sụn. Khớp xương sẽ bị viêm gây sưng và đau, các đĩa đệm giữa các đốt sống bị hư hại và cột sống không còn vững chắc như trước. Cột sống tự ổn định lại bằng cách mọc ra gai xương bao quanh những khớp xương đó, thân đốt xương sống cũng mọc ra những nhánh tương tự.

Có 3 nguyên nhân chính dẫn đến gai cột sống gồm :

• Viêm khớp cột sống mãn tính: viêm khớp ảnh hưởng đến phần sụn đốt sống, phần sụn này bị hao mòn dần, khiến bề mặt trơn láng của sụn trở nên thô ráp, xù xì, hai bề mặt xương tiếp xúc trực tiếp và cọ xát vào nhau. Cơ thể tự điều chỉnh để khắc phục hiện tượng này bằng cách hình thành các gai xương.
• Lắng đọng canxi ở các dây chằng và gân tiếp xúc với đốt sống: ở người lớn tuổi, canxi lắng đọng dưới dạng calcipyrophosphat. Quá trình thoái hóa này làm mất nước – thành phần chính của sụn chiếm 80% và biến đổi một số chất khiến sụn khớp bị canxi hóa.
• Chấn thương: làm hư hại xương khớp ở cột sống, cơ thể sẽ tự sửa chữa nơi bị tổn thương bằng cách hình thành gai cột sống. Gai cũng có thể hình thành từ sự lắng đọng canxi ở dây chằng dày lên do phản ứng viêm.

Phương pháp điều trị gai cột sống

Nếu gai xương không gây đau cho bệnh nhân thì không cần điều trị, nếu gây đau, tùy vào nguyên nhân gây bệnh mà bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

• Phẫu thuật : gai cột sống được cắt bỏ với vi phẫu thuật rất chính xác nhưng sau khi cắt đi thì gai vẫn có thể mọc trở lại. Phẫu thuật sẽ được chỉ định nếu gai xương chèn ép vào dây thần kinh gây tê chân tay, đau lan xuống tứ chi, rối loạn đại tiểu tiện và gây ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt của người bệnh.
• Dùng thuốc : khi bị sưng viêm tại cột sống có thể chườm đá và uống thuốc. Bác sĩ sẽ kê đơn thuốc giảm đau như để khống chế các đợt đau cấp tính. Ngoài ra, người bệnh có thể dùng thêm thuốc giãn cơ và tiêm cạnh cột sống bằng thuốc chống viêm.
• Cắt bỏ chỉ được chỉ định khi gai chèn ép vào hệ thần kinh, gây ra các dấu hiệu như tê chân tay, rối loạn đại tiểu tiện, đau lan tới tứ chi và ảnh hưởng xấu tới sinh hoạt thường nhật
• Vật lý trị liệu : châm cứu có thể làm giảm đau phần mềm nhưng không có tác dụng vào tình trạng viêm sưng hay khi gai tác động lên rễ dây thần kinh não tủy. Biện pháp vật lý trị liệu, xoa bóp, luyện tập xương khớp và thực hành yoga cũng có thể làm giảm ảnh hưởng của gai.

Bên cạnh đó, người bệnh cần kết hợp chế độ tập luyện thể dục thể thao nhịp nhàng, sử dụng một số sản phẩm hỗ trợ tái tạo lại sụn và xương khớp để các bộ phận này hoạt động ổn định, tránh hình thành các gai xương mới.

Phòng ngừa gai cột sống

Như đã nói ở trên, gai cột sống hình thành là kết quả của việc cơ thể tự điều chỉnh khi sụn khớp bị tổn thương, mòn đi và biến mất. Chính vì thế, để phòng ngừa gai cột sống, cách tốt nhất là cung cấp các vi chất cần thiết cho quá trình hình thành và tái tạo sụn khớp.

Bột đạm thủy phân với thành phần chính là mô sụn của các loài sinh vật biển sẽ giúp cơ thể tái tạo sụn khớp, tăng tiết dịch khớp và đảm bảo cho hệ xương khớp hoạt động dẻo dai, bền bỉ.

Bên cạnh đó, để phòng ngừa gai cột sống cần :

• Chế độ dinh dưỡng đầy đủ, đặc biệt là calcium, vitamin D, hạn chế chất béo, tăng cường ăn rau quả.
• Không hút thuốc lá.
• Tránh chấn thương cột.
• Tránh hoạt động thể thao quá sức chịu đựng bình thường của mình, chơi các môn thể thao nhẹ nhàng như bơi lội, tập aerobic hay yoga.
• Hạn chế ngồi quá lâu ở tư thế không lành mạnh.
• Hạn chế làm việc nặng
• Kiểm soát cân nặng, không để béo phì.