Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng: nguyên nhân, triệu chứng và cách chữa

Bị bệnh thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là tình trạng thoát vị đĩa đệm xảy ra tại thắt lưng, thường gây ra các triệu chứng như đau lưng, đau do căng cơ, tê cứng. Phương pháp điều trị bệnh có thể áp dụng hiện nay là điều trị nội khoa, sử dụng điều trị can thiệp tối thiểu hoặc phẫu thuật.

1. Nguyên nhân gây ra thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng

Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là tình trạng khá phổ biến và thường gặp ở độ tuổi từ 20 đến 55. Theo thống kê trong 100 trường hợp đau cột sống thắt lưng thì có đến 80 trường hợp do đĩa đệm. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng này là do:

• Do thoái hóa cột sống: Cũng tương tự như các cơ quan khác, theo thời gian, tuổi tác đĩa đệm càng ngày càng bị thoái hóa, phần lớn thoái hóa không dẫn tới thoát vị đĩa đệm nhưng một số trường hợp thoái hóa dẫn đến thoát vị đĩa đệm gây chèn ép dây thần kinh.
• Nguyên nhân là do chấn thương: những trường hợp chấn thương nhẹ là nguyên nhân làm cho đĩa đệm thoái hóa nhanh hơn hoặc do chúng ta làm sai tư thế. Ví dụ chúng ta cố kiễng chân với vật gì ở trên cao, cố xoài tay với vật gì ở xa, hoặc gắng sức bê nặng, kéo nặng hoặc vác nặng thì cũng có thể dẫn đến thoát vị đĩa đệm cấp.

2. Dấu hiệu, triệu chứng của bệnh thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng

Dấu hiệu và triệu chứng của bệnh thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng phụ thuộc vào vị trí thoát vị đĩa đệm, thường là cảm giác đau ở vùng lưng, thắt lưng.

Bệnh thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng ban đầu có thể chỉ là những tổn thương nhẹ dẫn đến lệch đĩa đệm cột sống lưng sau đó bệnh tiến triển sang thoát vị đĩa đệm. Cột sống thắt lưng được chia làm nhiều đốt, nhưng thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng thường xảy ra ở vị trí L4 L5 và L5 S1.

2.1. Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng L4 L5

L4 L5 là các đốt sống thấp nhất trong cột sống thắt lưng và cùng với các đĩa đệm, khớp, dây thần kinh và mô mềm, giữ nhiều chức năng quan trọng bao gồm cả việc hỗ trợ các cơ quan trong cơ thể và giúp cơ thể chuyển động linh hoạt theo nhiều hướng khác nhau. Người bệnh trong trường hợp này thường xuất hiện một số triệu chứng như:

• Các đốt sống L4 có thể trượt về phía trước trên các đốt sống L5, tác động đến các rễ thần kinh, gây ra đau lưng hoặc đau thần kinh tọa.
• Các đĩa L4 L5 ở giữa các đốt sống L4 và L5 có thể bị thoát vị hoặc thoái hóa cũng có thể gây ra các triệu chứng đau thần kinh tọa hoặc đau lưng.
• Đoạn đốt sống L4 L5 có một dây thần kinh đi qua, được gọi là các rễ thần kinh L4. Nếu các protein bất kỳ bị viêm từ bên trong đĩa đệm mà tiếp xúc với dây thần kinh này hoặc bị chèn ép có thể gây ra tình trạng đau xuống các dây thần kinh.
• Ngón chân cái khó gấp – duỗi, triệu chứng tê và đau có thể được cảm nhận tại phần mu bàn chân và lan vào mông.

2.2. Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng L5 S1

Đốt sống L5 S1 là đốt thắt lưng thứ 5 và xương cùng thứ nhất, đây được xem là đoạn bản lề của cột sống thắt lưng – nơi chịu các sức ép mạnh của tải trọng phần trên cơ thể cũng như sự chuyển động của cột sống về nhiều phía.

Người bị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng L5 S1 thường gặp phải những triệu chứng như:

• Đau ở vùng thắt lưng có thể xảy ra đột ngột hoặc đau buốt từng cơn.
• Cơn đau có thể lan xuống mông, mặt trước và mặt sau đùi do người bệnh bị tổn thương kích thích rễ thần kinh.
• Đau dữ dội hoặc âm ỉ, đau có tính chất cơ học, tăng lên khi vận động và giảm đi khi nghỉ ngơi, có thể có cảm giác tê bì.
• Khi bệnh nặng, người bệnh khó tự chủ  đại tiện và không kiểm soát được.
• Đau làm cho ngường bệnh lười vận động, lâu dần dẫn đến teo cơ, tàn phế.

3. Chẩn đoán thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng

Có 2 loại chẩn đoán hình ảnh phổ biến thường được sử dụng để chẩn đoán thoát vị đĩa đệm là:

• Chụp cộng hưởng từ MRI

Tuy phương pháp chẩn đoán hình ảnh phổ biến nhất là chụp X-quang, tuy nhiên trong một số trường hợp, phương pháp này không có khả năng cho một sự chẩn đoán thật sự chính xác. Khi đó, bác sĩ sẽ phải cần đến phương pháp chụp cộng hưởng từ MRI. Chụp MRI sử dụng các từ trường, máy tính và sóng radio để tạo ra 1 bức ảnh rất chi tiết về cơ, dây chằng, các cơ quan, đĩa đệm, và các phần khác của cột sống từ đó có thể phát hiện ra thoát vị đĩa đệm nếu có.

• Chụp cắt lớp CT

Chụp cắt lớp là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh phổ biến khác có thể sử dụng để chẩn đoán đau lưng. Phương pháp này sử dụng một chiếc máy tính rất mạnh và máy X-quang để tạo ra bức ảnh 3 chiều về cột sống. Thay vì chỉ chụp được 1 bức ảnh ở 1 vùng như phương pháp X-quang thông thường, chụp cắt lớp cho các bức ảnh về toàn bộ cơ thể và tạo ra một cái nhìn chi tiết hơn về cột sống.

4. Điều trị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng

4.1. Điều trị nội khoa

Nguyên tắc trong điều trị thoát vị đĩa đệm là điều trị nội khoa trước, thời gian điều trị từ 2-3 tháng và nếu không có kết quả thì mới nghĩ đến trường hợp phẫu thuật.

• Điều trị bằng thuốc: thuốc giảm đau, chống viêm, thuốc nam…
• Điều trị vật lý trị liệu: kéo giãn cột sống, dùng tia hồng ngoại, sóng ngắn, điện xung, đắp paraphin nóng…

4.2. Điều trị can thiệp tối thiểu (phương pháp điều trị ít xâm lấn)

Các phương pháp được áp dụng như:

• Điều trị bằng laser
• Điều trị bằng sóng cao tần

4.3. Điều trị phẫu thuật

Đây là phương pháp tối ưu nhất trong điều trị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng tuy nhiên phương pháp này cũng có chỉ định riêng của nó. Những trường hợp cấp cứu bắt buộc phải mổ khi người bệnh đã thoát vị gây nên hội chứng đuôi ngựa, gây liệt. Những trường hợp chỉ định tương đối là những trường hợp điều trị nội khoa không khỏi.

Phẫu thuật cũng có nhiều phương pháp:

• Mổ nội soi: là phương pháp mổ hiện đại hiện nay tuy nhiên kết quả còn phải chờ thời gian vì số lượng mổ chưa lớn nên chưa đánh giá được hết kết quả đó.
• Mổ mở: là phương pháp mổ truyền thống vẫn được áp dụng cho đến ngày nay, thông thường mổ mở bao giờ cũng kết hợp với vi phẫu và phương pháp này đã đưa lại kết quả rất tốt.

Bệnh thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là do sự thay đổi trong cấu trúc của đĩa đệm bình thường tại thắt lưng vì vậy người bệnh cần tuân thủ đúng phác đồ của bác sĩ để có kết quả tốt nhất trong thời gian điều trị.